Irańska gościnność

Wróciłam. Zgodnie z wstępnymi założeniami podróż po Gruzji, Armenii i Iranie okazała się fantastyczną przygodą, a mnie włos z głowy nie spadł. Do domu dotarłam przedwczoraj, a już mam ochotę znów wyjeżdżać. Utwierdziłam się w przekonaniu, że podróżowanie to właśnie to, co chcę robić najbardziej.

Opowieści będzie dużo, jeżdżenie autostopem po Gruzji, wizyta w ormiańskim domostwie, trekking po malowniczych górach czy nocne busy to historie, które mogłyby się ciągnąć godzinami, postaram się więc jakoś to ogarnąć. Nie bez powodu chcę zacząć od Iranu, czyli najbardziej niezwykłej części tej podróży.

Nie mogłam się doczekać podróży do Iranu, z różnych względów. Po pierwsze na przekór światu, który postanowił się martwić, że jadę na Bliski Wschód i na pewno coś złego mi się przytrafi. Po drugie dlatego, że Iran to (jak na razie) najodleglejsze od domu miejsce, do którego jechałam, zarówno pod względem dystansu jak i klimatu, kultury. Po trzecie, najważniejsze, chciałam odkryć nieznane: starożytne ruiny, pustynny skwar, no i jak wygląda życie w państwie, w którym prawo nakazuje kobietom zakrywać włosy, a za odstąpienie od religii grozi kara śmierci.

O Iranie jeszcze będę pisać, dziś chcę się skupić na niezwykłym aspekcie miejscowej gościnności. Sporo o niej słyszałam, zanim przyjechałam. W Iranie nie ma jeszcze zbyt wielu turystów, każda biała gęba (najlepiej z blond włosami) wzbudza zainteresowanie na ulicach. Noce planowałam spędzać na Couchsurfingu, o którego irańskim wydaniu również słyszałam wiele dobrego. Localsi bardzo chętnie zapraszają podróżników do siebie do domów, a spędzanie czasu z Irańczykami, a nie w hotelach, brzmiało bardzo kusząco. Przecież nie po to wyjeżdżam kilka tysięcy kilometrów od domu, by spać w Ibisie, brać papierowy przewodnik i tułać się po nieznanych miejscach z uczuciem, że wszystko, co dobre, mnie omija. Na każdym etapie irańskiego wojażu spałam u ludzi, z którymi spędzałam całe dnie, rozmawiając o szoku kulturowym i ucząc się od nich masy rzeczy.

Armenia, kilkadziesiąt kilometrów przed granicą z Iranem. Jedziemy stopem z irańskimi kierowcami ciężarówek - Mack w tle zdjęcia ma 45 lat. Jeszcze w Armenii zaznaliśmy irańskiej gościnności - w bardzo miłej atmosferze zjedliśmy lunch.

Me & jedni z naszych gospodarzy podczas irańskiej wyprawy. Yazd, miasto na środku pustyni, jedna z najstarszych osad świata

Irańczycy wierzą, że gość jest wysłannikiem boga i trzeba dbać o niego tak jak o członka rodziny, a nawet lepiej. Troszczyli się o nas bardzo, cały czas pytali, czy czegoś nam nie trzeba. Jako autostopowicze przyzwyczajeni jesteśmy do wszelkich niewygód, niepewności, elastyczności, otwartości. Irańczycy pytający, czy muzyka nie gra za głośno, albo, czy ich żart nie był zbyt bezpośredni, a także kilkakrotnie proponujący zabranie mojego lekko przeziębionego kumpla do lekarza na początku nas zaskakiwali. Standardowo wdzięczni bylibyśmy za kawałek podłogi do spania, a tutaj przyjęcie nas wyglądało o wiele ciekawiej, ludzie dzielili się z nami szczerym, rodzinnym ciepłem oraz... pysznym, domowym jedzeniem.

Posiłek w Iranie to celebracja. Cała rodzina zbiera się... nie, nie przy stole, na podłodze. Wiele rzeczy odbywa się w parterze, część ludzi nie posiada mebli (krzeseł, stołów, łóżek, kanap) w domach, a jeśli nawet je mają, to i tak wolą jeść, spać i wypoczywać na perskim dywanie, co ma swój niezwykły klimat. Na podłodze rozkłada się kocyk, a na nim jednorazowy obrus lub ceratę, którą łatwo wyczyścić po skończonej uczcie. Jedzenie zawsze podawane jest w garnkach lub misach, każdy nakłada sobie na talerze to, na co ma ochotę. Siedzimy po turecku, talerze stoją na ziemi, nie podnosimy ich - widelec z szamą musi pokonać całą drogę z poziomu podłogi do naszych ust, wypadałoby wszystkiego nie rozsypać. Jedzenie jest zróżnicowane i pyszne. Przeważa ryż, z którym często występuje mięso - wołowina, jagnięcina lub kurczak. Królują przyprawy, wszystkie dania mają bardzo bogaty smak. Chleb jest bardzo smaczny, płaski, wypiekany w specjalnym piecu. Placuszki pieką się na jego ścianach. Popularny jest też lawasz, czyli coś przypominającego stary polski placek do kebsa na cienkim, ale o wiele smaczniejsze. Irańczycy kochają owoce i warzywa, które są naprawdę soczyste i smaczne. Pomidory, ogórki, arbuzy, melony, aromatyczne zioła i mój hit, bakłażany. Warzywa te przyrządza się na wiele różnych sposobów, za każdym razem smakują świetnie. Sok z limonki dodawany jest w zasadzie do wszystkiego. Dania mięsno-warzywne je się albo z wcześniej wspomnianym ryżem, albo z chlebem, wtedy każdy kęs nakłada się na kawałeczek chleba, zawija i dopiero wkłada do ust. W kwestii napojów prym wiedzie oczywiście słodka, mocna herbata, ale ona pojawia się zazwyczaj po skończeniu jedzenia. Do posiłku popijamy lekki, słonawy, gazowany (sic!) jogurt, albo... zachodnie wymysły, colę i fantę. Świeżo przygotowane jedzenie jest naprawdę smaczne, za to gama gotowych produktów oferowanych przez supermarkety to straszna porażka. Wszelkie wafelki, soczki, ciasteczka, batoniki smakują strasznie słabo, jak chemia/tektura. Polecam unikać.

Większość Irańczyków, których poznaliśmy, to bardzo sympatyczni, mili, ciekawi świata ludzie. Gościnność naszych gospodarzy nie kończyła się na przemiłym przyjmowaniu w domu, ale obejmowała też pokazywanie nam interesujących miejsc w mieście i dbanie o to, abyśmy miło zapamiętali ich kraj. Zwiedzając Iran z miejscowymi czułam, że nie tylko ja się dobrze bawię i na tym korzystam. Irańczycy po prostu w niezwykły, szczery, bezinteresowny sposób chcą podróżnikowi pomóc, ugościć go, zaopiekować się nim. Dwukrotnie na tym wyjeździe zdarzyła się sytuacja, w której planowaliśmy opuścić dom naszych hostów i przemieścić się do kolejnego miasta, ale tak miło spędzało nam się czas z naszą tymczasową rodzinką, że ciężko było się rozstać. Pożegnania były emocjonalne, nie brakowało podarunków i próśb, abyśmy opowiedzieli ludziom, jak jest w Iranie. Zaprosili znajomych do podróży do tego kraju. Potwierdzili, że to naprawdę bezpieczne państwo. Obiecałam, teraz się wywiązuję. Iran jest niezwykły.

Następnym razem opowiem trochę o Gruzji i Armenii, a potem wrócę do fascynującego Iranu, historii o ludziach wierzących i niewierzących, hijabie, fajkach wodnych i starożytnych miastach.