Skuterem przez Wietnam

Mnóstwo ludzi decyduje się na przemierzenie Wietnamu skuterem - państwo to ma idealny kształt, by przejechać je z północy na południe (lub odwrotnie) podziwiając piękne wybrzeże, dżunglę, jeziora, rzeki i dwie strefy klimatyczne. Jak jednak wygląda praktyczna strona pokonywania Wietnamu jednośladem? Nie przejechałam całego kraju, ale codziennie jeżdżę po wsi, po mieście oraz po głównej drodze łączącej Hanoi i Haiphong, zdążyłam więc zebrać trochę expa i wyrobić sobie jadowitą opinię. Chętnie się podzielę.

Nigdy wcześniej nie jeździłam skuterem, o czym wspominałam w poprzednim wpisie. Zaczęłam się uczyć tu, w Wietnamie. Można to chyba porównać z wyprowadzką za granicę nie znając języka - dawaj, żyj, ucz się. Szybko. Bez tego nie dasz rady. Skok na głęboką wodę. W Wietnamie każdy jeździ skuterem, zaczynając od dzieciaków, które ledwo dosięgają do kierownicy a kończąc na rozsypujących się babinkach. Co może być w tym trudnego? Cóż, opanowanie prowadzenia skutera (które wbrew pozorom wcale nie przyszło mi tak łatwo, zaliczyłam nawet malowniczą glebę w rowie i mam pamiątkę - bliznę z Wietnamu) to pierwsze zagadnienie, ale schody zaczynają się, kiedy musisz włączyć się do ruchu i zaakceptować fakt, że jesteś otoczony pędzącymi na skuterach ludźmi, którzy... po prostu nie myślą.

Jak Wietnamczyk włącza się do ruchu? Normalnie. Wyjeżdża z bocznej uliczki i zaczyna jechać. To przecież takie proste. Nie spojrzy, nie weźmie pod uwagę, że ktoś może jechać, ze on jest na podporządkowanej. Po prostu wjedzie. Zatrzymywanie się gdziekolwiek to standard. Widziałam już ludzi z twarzami nieskażonymi refleksją siedzących na skuterze dosłownie na środku skrzyżowania i gadających przez telefon. Parkują byle gdzie, często utrudniając lub wręcz blokując ruch. Niespodziewanie zwalniają lub hamują albo zajeżdżają ci drogę. Większy ma pierwszeństwo - skutery muszą omijać samochody, których kierowcy postanawiają niespodziewanie zatrzymać się na środku i otworzyć drzwi. Muszą też ustąpić samochodom, które jadą pod prąd lub na czerwonym, ale do tego zaraz wrócę. Ciężarówki rządzą się swoimi prawami - na przykład wyjeżdżają bez żadnego ostrzeżenia z jakiegoś hangaru przy drodze i blokują wszystkie trzy pasy podczas trwającego pół minuty manewru włączania się do ruchu. Ludzie tutaj uwielbiają też skręcać w prawo z lewego pasa i odwrotnie. Nikt się nie zastanowi i nie pomyśli, by zawczasu przesunąć się na dobry pas - przecież wygodniej jest bez ostrzeżenia zahamować na środku i zacząć przecinać dwa pasy, by w końcu skręcić, w klasycznym wariancie ścinając skręt (czyli wjeżdżając gdzieś pod prąd przy skręcaniu w lewo). Jazda pod prąd to chyba ulubiony sport lokalsów. Najczęściej jadą pod prąd na drogach, gdzie jest po środku pas zieleni/betonowa barierka, w tym na drogach szybkiego ruchu. Bo komu by się chciało zawracać przy najbliższej okazji? Przecież można pojechać w przeciwną stronę i trąbić jak opętany. Najlepiej nocą. Z wyłączonymi światłami.

Klakson to ulubiony gadżet każdego szanującego się wietnamskiego kierowcy. Trąbi się cały czas, żeby ostrzec, pozdrowić lub po prostu oznajmić swoją obecność. Ciężarówki i autobusy międzymiastowe mają tak przeraźliwe klaksony, że do dziś podskakuję na skuterze jak to słyszę. Raz otrąbiono mnie, bo... nie pojechałam na czerwonym. Tak, serio. Zatrzymałam się. Nie było wielkiego ruchu, no ale przecież jest czerwone. Ktoś podjechał z tyłu i zaczął trąbić. Nie przejęłam się, oni przecież używają klaksonu non stop dla beki. Gość na skuterze jednak ominął mnie, wciąż trąbiąc i bezceremonialnie przejechał przez skrzyżowanie (oczywiście nadal trąbiąc). Bo przecież nikt nie jechał. O co chodzi.

Najśmieszniejsze (najgorsze? sama już nie wiem) jest to, że wszyscy uczestnicy ruchu traktują te sytuacje normalnie. Tutaj nikt się nie rozgląda i każdy jeździ pod prąd lub parkuje na środku drogi i oczywiście tylko ja co chwila mam ochotę wypruć sobie żyły lub dobyć karabinu maszynowego. Ten cały chaos ma jedną dużą zaletę. W Europie bardzo niewskazane jest wykonywanie gwałtownych manewrów takich jak nagła zmiana pasa czy hamowanie. Jeśli na drogę wbiegnie dzieciak to ryzyko katastrofy jest dość duże - nawet, jeśli się zatrzymasz lub ominiesz dziecko, to ktoś może ci wjechać w zderzak. W Wietnamie nie doszłoby do takiej sytuacji. Tutaj każdy uczestnik ruchu drogowego wykonuje nieprzewidziane manewry i dzięki temu jest przyzwyczajony do tego, że inni też to robią. Jeśli zdarzy się coś potencjalnie niebezpiecznego (czyli co pięć minut), na przykład z chodnika nagle zjedzie na ulicę chwiejny dziad na rowerze albo ktoś z lewej strony zajedzie ci drogę bo mu się przypomniało, że miał skręcać w prawo, to o ile sam zdążysz zareagować, to jesteś bezpieczny. Wietnamczycy ogarną. Nawet, jeśli zatrzymasz się na środku lub bez ostrzeżenia zmienisz pas, to z nikim się nie zderzysz. Oni wykonują takie manewry non stop, niczym ich nie zaskoczysz.

Opis tych wszystkich sytuacji sugerowałby multum wypadków na co dzień. Ludzie tu są jednak przyzwyczajeni do kompletnego chaosu i braku pomyślunku, o czym przed chwilą wspomniałam. Bardzo rzadko widzę wypadek, a jeśli już, to jakiś niegroźny. Mimo wszystko w zasadzie nigdzie w Wietnamie nie można legalnie jechać szybciej niż 80 km/h, nawet na tzw. autostradach. Kiedyś ograniczenie prędkości wynosiło 110 km/h, ale ci ludzie nie byli na to gotowi. Tylu się zabiło, że teraz w Wietnamie można jechać 80 km/h. Z tym sobie radzą.

Aha, Wietnamczycy czasem używają kierunkowskazu. Na rondzie. W bardzo dziwny sposób. Zawsze sygnalizują chwilowy kierunek ruchu, a nie kierunek, który chcą obrać po zjeździe z ronda. Dla przykładu, gdy ktoś chce na rondzie pojechać prosto, to przy wjeździe na skrzyżowanie daje kierunkowskaz w prawo, następnie w lewo (podczas okrążania wysepki), a potem wyłącza kierunkowskaz przy zjeździe z ronda. Boże, dlaczego.

Chodniki w Wietnamie nie służą bynajmniej do tego, żeby po nich chodzić. Pieszych znajdziemy w Hanoi i innych turystycznych miejscach, a w przeciętnym wietnamskim mieście jedynym pieszym jesteś ty. Ludzi jest mnóstwo, na ulicach straszny tłok, ale wszyscy są zmotoryzowani. Chodniki służą głównie jako parkingi dla skuterów, oprócz tego mogą być wystawą, sklepem lub restauracją. Spokojny spacer po mieście w Wietnamie nie wchodzi w grę, gdyż chodnik jest zazwyczaj tak bezmyślnie zastawiony chaotycznie zaparkowanymi skuterami oraz stolikami, przy których ktoś je smażony ryż, że trzeba iść jezdnią - a tam oczywiście jest jeszcze więcej skuterów i to głównie tych w ruchu. Gdy nie mam przy sobie jednośladu i zwyczajnie idę przez miasto, co chwila zaczepia mnie jakiś Pan Motobajk albo Pan Taxi. Oni tu nie rozumieją, że ktoś może mieć ochotę się przejść. Zawsze i wszędzie jeżdżą skuterami, nawet do sklepu oddalonego o 100 metrów. Spacer jest dla nich zbędną abstrakcją.

Parkowanie skutera również jest ciekawym wątkiem. O ile wyeliminowane są typowo zachodnie trudności takie, jak parkowanie równoległe lub prostopadłe w ściśle wyznaczonym miejscu (w Wietnamie można zostawić motor albo nawet samochód na środku ulicy i nikt, poza aroganckimi białasami takimi jak ja, nie będzie robił z tego problemów), to pojawia się kwestia zostawiania pojazdu dokładnie przed lokalem, do którego się udajesz. Skuter musi zostać zaparkowany na odcinku chodnika ograniczonym krawędziami budynku/drzwiami twojego celu i ani centymetr dalej. Lepiej kompletnie zastawić wejście do sklepu niż zostawić skuter przed jakąś zamkniętą kratą 3 metry dalej. Dlaczego? Otóż może to się źle skończyć. Nawet, jeśli idziesz gdzieś tylko na chwileczkę, a zasunięte metalowe drzwi wyglądają, jakby nikt ich nie otwierał w ciągu ostatniego stulecia, to przed nimi nie parkuj. Zgodnie z wietnamskim prawem Murphy'ego istnieje niezwykle duża szansa, że akurat jak będziesz kupował ryż albo jadł na szybko zupę, to tajemnicze drzwi otworzą się, a właściciel w najlepszym wypadku każe ci spadać, jak wrócisz po skuter. Może też w niego uderzyć, zrzucić ci kask, przestawić go albo gdzieś skitrać. Ta ostatnia opcja dotyczy jednak głównie rowerów. Wietnamczycy roszczą sobie prawo do chodnika, który znajduje się przed ich lokalem. Nikt nie ma prawa tam parkować, poza pracownikami i klientami oczywiście. Dobrze, że jeszcze nie zabraniają tamtędy chodzić.

Jak widzicie, przemierzanie Wietnamu skuterem dostarcza wielu emocji, często negatywnych. Ja mimo wszystko odnajduję w tym przyjemność i zachęcam podróżników do spróbowania. Tylko z głową proszę.